Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2007

Mουσική.

Mουσική χρησιμοποιούν επίσης οι περισσότερες μυστικιστικές (σούφι) ισλαμικές αδελφότητες (ταρικάτ) στο ταξίδι τους για την ένωση με το θείο. Στις τελετουργικές τους συναθροίσεις, που συνήθως ονομάζονται ντικρ/ζικρ (= επίκληση) αλλά και σαμά (= ακρόαση), τα μέλη του ομίλου ψάλλουν συγκεκριμένους ύμνους με έντονο, βραχύ και επαναλαμβανόμενο ρυθμικό μοτίβο (κυρίως 4/4 και 6/8) -συνήθως στίχους από το Kοράνιο με αναφορά σε κάποιο από τα 99 ονόματα/ιδιότητες του Θεού- συχνά με συνοδεία μουσικών οργάνων και κυρίως κρουστών, με ρυθμικές αναπνοές και ρυθμικές κινήσεις. Με αυτόν τον τρόπο έρχονται σε κατάσταση έκστασης, που συχνά θεωρείται θεραπευτική. Στις σιιτικές κοινότητες, που πάντα συνδέονται με κάποιον προστάτη άγιο (γουαλί) θεωρείται ότι η έκσταση -και βεβαίως και η μουσική που εν πολλοίς την προκάλεσε- αποτελούν τον αγωγό για τη ροή της ευλογίας (μπαρακά) του αγίου, στην οποία αποδίδονται εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες.

Στις μέρες μας η χρήση της μουσικής με σκοπό την ίαση στο λαϊκό Ισλάμ συνεχώς περιορίζεται. Και οι γόνοι των τελευταίων μουσικών - γιατρών φαίνεται να ξεχνούν πως η μουσική τους αποτέλεσε για αιώνες το κύριο μέσο για να διαχυθεί η χάρη του αγίου προστάτη της κοινότητάς τους - άλλωστε σε πολλές περιπτώσεις κοντεύει να διαλυθεί όχι μόνο η παραδοσιακή κοινότητα, αλλά να καταρρεύσει και ο ίδιος ο τάφος του αγίου. Τώρα πια περιφέρουν την τέχνη τους μέσα στα δίκτυα των διεθνών δισκογραφικών εταιρειών και των φεστιβάλ world mosic, χιλιάδες μίλια μακριά, απευθυνόμενοι σε άλλους «πιστούς», που δείχνουν όμως να προσέρχονται με ανάλογο αίτημα· σε κάποιους που -μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο- εξακολουθούν να προσδοκούν «ίαση» διαμέσου και αυτής της μουσικής.

Μια άλλη χρήση της μουσικής για θεραπευτικούς λόγους στον κόσμο του Ισλάμ -και ίσως σημαντικότερη από την προηγούμενη καθώς είναι «σύγχρονη» και απευθύνεται σε σημαντικά ευρύτερο κοινό- είναι αυτή που γίνεται στο πλαίσιο των λαϊκών λατρειών. Εδώ, η μουσική αποτελεί κομμάτι ευρύτερων δρωμένων - που συχνά ενσωματώνουν αντιλήψεις και πρακτικές διαφόρων πολιτισμικών παραδόσεων της προϊσλαμικής περιόδου. Περιλαμβάνουν απαγγελία Kορανίου ή θρησκευτικής ποίησης, χορό και ζωοθυσίες, και επιδιώκουν τη θεία δράση/παρέμβαση με σκοπό τον εξαγνισμό, την αποτροπή του κακού, την εξασφάλιση γονιμότητας αλλά και την ίαση.

Eίναι γνωστή η χρήση μουσικής με σκοπό την ίαση από την αδελφότητα των Αϊσάουα2 και από την κοινότητα Γιαζούκα3 στο Mαρόκο καθώς και από κοινότητες της αδελφότητας Καντιρί στο ιρανικό Kουρδιστάν, ενώ γνωστές χρήσεις της μουσικής σε εξορκισμούς -σε περιπτώσεις καταληψιών- υπάρχουν στο Bελουχιστάν (aνατολικό Iράν) και σε κοινότητες Oυιγούρων στην Kεντρική aσία, που διατηρούν ακόμη εμφανή στοιχεία σαμανιστικών αντιλήψεων και πρακτικών.

Δεν υπάρχουν σχόλια: